Portret energetyczny – Ukraina

Dla Ukrainy największym wyzwaniem w całym obszarze energii jest zmniejszenie zależności od surowców energetycznych z Rosji, jako kierunku obciążonego największym ryzykiem, przede wszystkim politycznym.

Ukraina dysponuje dość zdywersyfikowaną strukturą produkcji energii. Żadne ze źródeł nie odpowiada za więcej niż 30 proc. produkcji. Według danych Międzynarodowej Agencji Energetycznej właśnie 30 proc. wytwarzanej energii pochodzi z węgla, a 29 proc. z gazu. Trzecim największym źródłem energii jest atom. Jednocześnie kraj charakteryzuje się bardzo niskim udziałem źródeł odnawialnych – zaledwie 1 proc. zużywanej energii pochodzi z hydroenergetyki, a 3 proc. ze spalania biomasy, odpadów itp.

Brak równowagi

Ukraina jest jednym z największych światowych konsumentów energii elektrycznej. W 2015 r. kraj zużył równowartość 90 milionów ton oleju ekwiwalentnego, co odpowiada 21 proc. zużycia znacznie bardziej uprzemysłowionej, zurbanizowanej i ludnej Japonii.

Przy tak dużym zapotrzebowaniu energetycznym Ukraina zmuszona jest do importowania surowców, przede wszystkim paliw kopalnych. Dane IEA wskazują, że 75 proc. zużywanego oleju napędowego i opałowego, 40 proc. gazu oraz 35 proc. węgla pochodzi z importu, gdyż obecna krajowa produkcja nie jest w stanie zaspokoić zapotrzebowania.

Stosunkowo najmniej zależny od importu jest sektor wytwórczy energii elektrycznej. Jej połowa pochodzi z elektrowni jądrowych, a Ukraińcy z sukcesami zastępują w reaktorach część rosyjskiego paliwa importowanego z Zachodu.

Znacznie większy problem import stanowi w sektorze komunalno-bytowym. 55 proc. ciepła pochodzi z gazu, a ten surowiec w większości jest importowany. Przez kilka lat Ukraina radziła sobie jednak bez bezpośredniego importu gazu z Rosji, co jest bardzo dużym osiągnięciem.

Wyzwaniem jest też transport, który wymaga importu ropy, z kolei niektóre gałęzie przemysłu wymagają wsparcia importem węgla^I)http://www.iea.org/countries/non-membercountries/Ukraine/Ukraine_EU4Energy_Factsheet.pdf.

Marsz w dobrym kierunku

Władze Ukrainy, mimo rozmaitych wyzwań, w tym konfliktu zbrojnego w Donbasie, sukcesywnie redukują uzależnienie od zewnętrznych źródeł surowców i energii. W latach 2004-2009 udało się zredukować import energii o 34,9 proc. a emisję CO2 o 15,9 proc. (dane za raportem IEA za 2017 rok^II)https://webstore.iea.org/key-world-energy-statistics-2017)

Jednym z przejawów rosnącej niezależności energetycznej kraju jest wzrost krajowego wydobycia gazu ziemnego. W 2017 roku wzrosło ono o 3,1 proc. do 20,8 miliardów metrów sześciennych^III)http://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/ukraine-s-making-real-progress-in-the-energy-sector.

Z perspektywy całego kraju olbrzymie znaczenie ma również ograniczanie energochłonności gospodarki i zużycia paliw na cele energetyczne. Gospodarka Ukrainy na wytworzenie jednostki PKB potrzebuje dwa do trzech razy więcej energii niż gospodarki państw sąsiadujących takich jak Słowacja, Czechy czy Polska.