Elektromobilność a prawa własności intelektualnej

Ilekroć rewolucyjne technologie stają się rzeczywistością pojawia się pytanie czy prawo własności intelektualnej chroniące szereg wytworów niematerialnych będzie miało do nich zastosowanie, a przede wszystkim czy zachowa swoją aktualność wobec wysoce innowacyjnych rozwiązań. Nie inaczej jest z elektromobilnością obejmującą swym zakresem pojazdy posiadające elektryczne jednostki napędowe, która rozwija się w zawrotnym tempie, również w Polsce. Zagadnienie zyskuje tym bardziej na znaczeniu wobec prognoz, że do 2040 r. na drogach ma poruszać się aż 500 mln samochodów elektrycznych. Producenci z sektora e-mobility powinni być tym samym żywo zainteresowani możliwościami ochrony swoich wytworów, aby zapewnić sobie wyłączność rynkową i tym samym przewagę wobec konkurencji.

Prawo własności intelektualnej, w wielkim skrócie, może mieć zastosowanie do następujących aspektów wytworów e-mobility: (1) do aspektów technicznych pojazdów, w tym również ich sposobu ładowania (patent); (2) do aspektów estetycznych dotyczących ogólnie pojętego wyglądu takich pojazdów lub elementów wyposażenia pojazdów (wzór przemysłowy) i oczywiście do (3) marki samego pojazdu lub pojazdów, która najczęściej ma największą siłę nośną i może być najcenniejszym składnikiem przedsiębiorstwa (znak towarowy).

 PATENT

Mimo, że sam Elon Musk niechętnie wypowiadał się o patentach, inni gracze rynkowi nie wyrażają podobnego sceptycyzmu. Patent na wynalazek tj. na rozwiązanie o charakterze technicznym daje bowiem prawo uprawnionemu wyłącznego korzystania z tego wynalazku w celach zarobkowych na terytorium ochrony do 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku do ochrony. Każdy system ochrony własności intelektualnej określa przesłanki jakie kumulatywnie musi spełniać dany wynalazek, aby mógł korzystać z ochrony patentowej:

• Wynalazek musi być nowy – co oznacza, że nie jest on częścią stanu techniki. Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą zgłoszenia wynalazku do ochrony, udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób;
• Wynalazek musi posiadać poziom wynalazczy – wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. Innymi słowy – wynalazek musi coś „wnosić” do istniejącego stanu rzeczy; nie mogą być chronione wytwory banalne, oczywiste, które nie noszą w sobie żadnej idei wynalazczej;
• Wynalazek musi nadawać się do przemysłowego stosowania – uznaje się to za spełnione, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej.

W temacie elektromobilności zakres zgłoszeń patentowych jest bardzo szeroki; dotyczy zarówno samej konstrukcji pojazdów (np. system akumulatorów, układu hamulcowego czy układu napędowego), jak i systemów ładowania (np. interaktywna ładowarka). W latach 2010-2020 najwięcej zgłoszeń patentowych związanych z pojazdami elektrycznymi dotyczyło wynalazków związanych z układem hamulcowym, układem kierowniczym oraz układem napędowym.

https://www.inquartik.com/inqo-electric-vehicle-patent-trends-chassis/

Na przestrzeni ostatnich lat najwięcej zgłoszeń patentowych związanych z elektromobilnością dokonały Toyota, Hyundai i Bosch.

https://www.inquartik.com/inqo-electric-vehicle-patent-trends-chassis/

WZÓR PRZEMYSŁOWY

Uzyskanie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego w odniesieniu do designu/wyglądu produktu często jest pierwszym krokiem w kierunku zapewnienia sobie wyłączności rynkowej. To prawo, co do zasady chroni wygląd, strukturę zewnętrzną, ornamentację, a zatem kwestie niezwykle istotne w branży samochodowej. Zgodnie z przepisami polskimi, jak i unijnymi,  „wzór” oznacza postać całego lub części produktu, wynikającą w szczególności z cech linii, konturów, kolorystyki, kształtu, tekstury i/lub materiałów samego produktu i/lub jego ornamentacji. Aby wzór efektywnie korzystał z ochrony powinien mieć nowy i mieć indywidualny charakter, w przeciwnym wypadku jest podatny na unieważnienie ze strony podmiotów trzecich, a w konsekwencji egzekwowanie tego prawa jest w praktyce utrudnione.

Trudno przecenić znaczenie wzornictwa przemysłowego w branży samochodowej, zarówno tej „tradycyjnej” jak i e-mobility. Do ochrony są zgłaszane zarówno elementy wyposażenia samochodów, jak i wzory mające na celu zapewnienie wyłączności do określonego wyglądu samochodu jako takiego.

Wzory przemysłowe zarejestrowane na rzecz TESLA INC:

ZNAK TOWAROWY

Znak towarowy, a w ujęciu ekonomicznym marka produktu, rzadko już jest jedynie kojarzona jako jego nazwa. Marka ma za zadanie budować relację odbiorcy z danym produktem, kreować pozytywne skojarzenia i przywiązanie odbiorcy, a jej właściwa ochrona często decyduje o faktycznej przewadze rynkowej. Dzisiaj marka samochodu mobilnego to cały koncept sprzedażowy obejmujący miejsce sprzedaży samochodu, jego ekspozycji, kolorystykę kojarzoną z danym produktem, reklamę lub slogany będące nieodłącznym elementem marki i jej komunikacji z rynkiem. W drodze odpowiednio dobranych znaków towarowych można chronić poszczególne elementy całej strategii marketingowo-PRowej produktu, aby faktycznie zapewnić sobie wyłączność nie tylko do jednego oznaczenia, ale całego „konceptu” marki.

[1] https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/designs/002922641-0001

[2] https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/designs/002928366-0004

[3] https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/designs/006868618-0001