Polska – portret energetyczny

Według danych Międzynarodowej Agencji Energetycznej podstawowym źródłem energii w Polsce jest węgiel. Z węgla brunatnego i kamiennego pochodzi 50 proc. całej zużywanej w naszym kraju energii. Tymczasem średnia dla państw członkowskich Agencji to 17 proc.
Z ropy naftowej, drugiego po węglu najważniejszego źródła powstaje 26 proc. energii, podczas gdy średnia dla krajów MAE wynosi 36 procent.

Trzecim najpopularniejszym paliwem jest gaz, z którego w Polsce wytwarzane jest 15 proc. energii. Dla pozostałych krajów Agencji ten udział gazu wynosi 27 procent.

Węgiel kamienny i brunatny jest absolutną podstawą polskiej energetyki. Z paliw tych powstaje ponad 80 proc. produkowanej nad Wisłą energii elektrycznej. Pozostałe źródła odgrywają marginalną rolę. W przypadku gazu i biopaliw jest to po ok. 5 procent a w przypadku wiatru 8 proc. Można więc postawić tezę, że w Polsce panuje monokultura węglowa^I)http://www.iea.org/media/countries/Poland.pdf.

Monokultura zagrożona

Według prognoz MAE, w 2040 roku już 37 proc. energii w krajach członkowskich Agencji pochodziło będzie ze źródeł odnawialnych. W Polsce jednak lokalne uwarunkowania utrudniają jednak przebudowę energetyki na model odnawialny.

Silne lobby górnicze, w tym i związki zawodowe są w stanie wywierać silną presję na kolejne rządy, wymuszając korzystne dla węgla decyzje, także finansowe, gdyż zdecydowana większość polskich kopalni jest nierentowna.

Innego rodzaju wyzwaniem dla polskiej energetyki jest wiek źródeł wytwórczych. Około 60 proc. z nich ma ponad 30 lat, co powoduje, że nie spełnia lub nie będzie w stanie spełnić coraz ostrzejszych norm emisji szkodliwych substancji. Stare instalacje mają również niską sprawność produkcji, czasami zaledwie 32-33 proc., podczas gdy nowoczesne bloki węglowe mogą osiągnąć sprawność nawet 49 procent^II)https://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/energetyka-w-polsce-normy-emisji,73,0,2298441.html.

Ciepłownictwo w Polsce

Jednym z kluczowych problemów, powiązanych z polską energetyką jest smog. Na liście 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie 33 leżą w Polsce^III)https://www.fakt.pl/wydarzenia/polityka/smog-w-polsce-rzad-oglasza-program-walki-ze-smogiem/mhhzgzl. Wynika to przede wszystkim z przestarzałych systemów grzewczych – budynki są bardzo energochłonne, a ich mieszkańcy dla obniżenia wysokich kosztów, wynikających z niskiej efektywności – używają paliw najgorszej jakości.

Oprócz wysokiej energochłonności budynków przyczyną smogu w Polsce jest brak lokalnych, małoskalowych ciepłowni i elektrociepłowni działających w mniejszych ośrodkach miejskich.

Plany na przyszłość

Według obowiązującej Polityki Energetycznej do 2030 roku^IV)http://www.me.gov.pl/files/upload/8134/Polityka%20energetyczna%20ost.pdf, do podstawowych kierunków rozwoju sektora energii w Polsce zaliczyć można:

• poprawę efektywności energetycznej
• wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii
• dywersyfikację struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej
• rozwój wykorzystania OZE, w tym biopaliw
• rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii
• ograniczenie wpływu energetyki na środowisko.

Powyższe plany wskazują, że choć dzisiaj rola energetyki węglowej w Polsce jest kluczowa, to w perspektywie najbliższych lat ma ona stopniowo maleć. Węgiel w ogrzewaniu indywidualnym i ciepłownictwie ma być wypierany przez gaz, rosnąć ma produkcja z OZE i przy użyciu biopaliw. Rząd w planach ma też budowę elektrowni jądrowej, chociaż plany te nie weszły w etap wiążących decyzji, w tym decyzji politycznych.