Republika Południowej Afryki – profil energetyczny

RPA jest jednym z najbardziej „zawęglonych” krajów na świecie. Ze spalania węgla pochodzi ponad 90 proc. energii elektrycznej wytwarzanej w kraju.

Dane Ministerstwa Energii RPA wyraźnie wskazują na skalę dominacji węgla kamiennego. Ze spalania tego surowca pochodzi 92,6 proc. krajowej energii. Drugim największym źródłem jest energetyka atomowa z udziałem zaledwie 5,7 procent^I)https://www.usea.org/sites/default/files/event-file/497/South_Africa_Country_Presentation.pdf.

40,9 proc. produkowanej energii elektrycznej zużywa przemysł. Na drugim miejscu są gospodarstwa domowe – 36,8 procent. Pozostałe przedsiębiorstwa odpowiadają za zużycie 11,4 proc.

Republika Południowej Afryki jest jednym z najmniej zaawansowanych rynków pod względem rozwoju źródeł odnawialnych. Mimo wszystko segment ten dynamicznie się rozwija – w 2030 roku moc OZE ma sięgnąć 18,2 gigawatów.

Ze względu na dynamiczny rozwój gospodarczy oraz przyłączanie kolejnych gospodarstw domowych do sieci, zużycie energii w RPA będzie dynamicznie rosnąć. Szacunki wskazują, że w 2030 r. kraj będzie potrzebował dodatkowych 40 gigawatów mocy.

Zwiększać ma się również rola energetyki atomowej. RPA od wielu lat planuje budowę nowych reaktorów o mocy prawie 10 gigawatów, co podniosłoby udział atomu w produkcji do prawie 20 proc.

Podatek węglowy

Od wielu lat Republika Południowej Afryki planuje wprowadzić podatek węglowy w swojej najbardziej klasycznej formie – liniowy, ale z „kwotą wolną”. Jednak za każdym razem plany te są odsuwane w czasie, głównie pod naciskiem wielkiego przemysłu, dla którego podatek ten oznaczałby znaczący wzrost kosztów. Na początku 2018 r. rząd RPA po raz kolejny zapowiedział wprowadzenie podatku. Miałby on zacząć obowiązywać od 2019 r., ale także tym razem pomysł napotyka zdecydowany sprzeciw lobby przemysłowego i na razie nie wiadomo jak skończy się to podejście.

Innym narzędziem jest wprowadzanie ścisłej standaryzacji oraz certyfikacji nowopowstających instalacji spalania węgla, co ma ograniczyć zanieczyszczenia powietrza. Według informacji OECD zanieczyszczone powietrze jest dla mieszkańców RPA nawet groźniejsze niż zatruta woda. W wyniku smogu i powiązanych z nim chorób życie traci w kraju nawet 712 tys. ludzi, a straty sięgają 480 mln dolarów. Liczba zgonów powiązanych ze złą jakością powietrza wzrosła w RPA o 36 proc. w porównaniu do 1990 roku^II)https://www.theguardian.com/global-development/2016/oct/20/air-pollution-deadlier-africa-than-dirty-water-or-malnutrition-oecd.

Zarządzanie energią i infrastrukturą

Jednym z kluczowych wyzwań z jakimi mierzy się w tej chwili RPA jest zapewnianie dostępu do energii elektrycznej wszystkim mieszkańcom kraju. Problemem nie jest ilość produkowanej energii, której, teoretycznie, wystarczy dla wszystkich. Wyzwaniem jest starzejąca się infrastruktura^III)http://forsal.pl/artykuly/863062,wylaczenia-pradu-paralizuja-rpa-prezydent-zuma-obwinia-apartheid.html. Energetyczny gigant Eskom już od kilku lat prowadzi akcje edukacyjne dotyczące postępowania w razie wyłączenia prądu oraz informuje o przewidywanych wyłączeniach^IV)https://mobile.twitter.com/Eskom_SA?p=s.

Według Eskomu, część infrastruktury energetycznej nie dość, że ma nawet 50 lat, to od czasu upadku apartheidu nie była modernizowana ani konserwowana. W połączeniu z rosnącą liczbą użytkowników końcowych prowadzi to do przeciążania sieci i blackoutów.