Klastry energii

Pojęcie klastra energii zostało sformalizowane w nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii z 2016 r. Wdrożenie idei klastrów na większą skalę może okazać się poważnym impulsem do rozwoju dla OZE w Polsce, ale także do rozwoju energetyki rozproszonej. Klaster z definicji stanowi bowiem twór o zasięgu lokalnym.

Klaster energii – czym jest, czym nie jest

Zgodnie z definicją zawartą w artykule 2 pkt 15A ustawy o OZE, klaster energetyczny jest cywilnoprawnym porozumieniem grupy interesariuszy, nakierowanym na realizację określonego zamierzenia o charakterze gospodarczym w obszarze energetyki, przede wszystkim produkcji energii elektrycznej.

Fakt, że porozumienie ma formę porozumienia cywilnoprawnego, oznacza, że w skład takiego klastra mogą wejść zarówno firmy, jak i instytuty badawcze, fundacje, jednostki samorządu oraz osoby fizyczne. Daje to niespotykane wcześniej możliwości budowania złożonych łańcuchów logistycznych, które pozwalają obsłużyć proces dostarczania energii z OZE.

Samym porozumieniem cywilnoprawnym może być zarówno umowa nienazwana (zawarta na świadczenie usług, niebędąca jednocześnie umową o pracę czy innym typem umowy określonym w polskim prawie), umowa spółki cywilnej czy nawet spółki handlowej.

Jednocześnie celem powołania takiego porozumienia musi być wytwarzanie i równoważenie zapotrzebowania, dystrybucji lub obrotu energią z OZE lub innych źródeł w ramach sieci dystrybucyjnej^I)https://wysokienapiecie.pl/1638-klaster-energii-nowosc-w-ustawie-o-oze/.

Na wsparcie tego typu inicjatyw przeznaczonych zostanie pół miliarda złotych^II)https://www.pb.pl/pol-miliarda-na-klastry-energii-864651. Kwestie związane z organizacją czy funkcjonowaniem klastra celowo nie zostały doprecyzowane w ramach ustawy, aby jednostki powołujące klaster nie czuły się skrępowane w kreatywnym podejściu do wytwarzania energii.

Jak to się przekłada na rzeczywistość?

Same definicje nie pomagają w zrozumieniu budowy klastra. Otóż w całym pomyśle chodzi o skojarzenie na poziomie lokalnym ośrodków produkcji i konsumpcji energii, tak by jak największe jej przepływy następowały pomiędzy elementami klastra, a transfer na zewnątrz i do wewnątrz był minimalizowany. Klaster powinien być w jak największym stopniu tworem samowystarczalnym, oczywiście przy wzięciu pod uwagę ekonomicznej strony całego przedsięwzięcia. Przykładem może być więc współpraca wcześniej niezależnie działających wytwórców energii elektrycznej, takich jak właściciele wiatraków oraz paneli słonecznych oraz lokalnych odbiorców, aby dostosować profil produkcji do profilu zużycia. Przy projektowaniu dąży się do jak najlepszego dopasowania obu profili. Oczywiście od pewnego momentu koszty dopasowywania gwałtownie rosną, co oznacza, że dalszy proces nie ma sensu ekonomicznego. Klaster osiąga wtedy swoje optimum. W ramach klastrów funkcjonować mogą dostawcy różnego typu energii, jak choćby ciepła. Pozwala to np. na zagospodarowanie ciepła odpadowego przez odbiorcę, który akurat go potrzebuje do innych celów. A ze względu na możliwość wchodzenia do klastra osób fizycznych, możliwe jest również włączenie w strukturę rolników, na przykład dostarczających biomasy.

Klaster w Słupsku

Przykładem klastra energetycznego, który za swój cel przyjmuje obniżenie kosztu produkcji energii cieplnej jest ten powołany w Słupsku z inicjatywy miejskich wodociągów. Podstawą działania tego klastra jest kogeneracja, czyli równoległe wytwarzanie energii cieplnej oraz elektrycznej. Twórcy oceniają, że dzięki połączeniu różnych podmiotów w klaster możliwe jest uzyskanie wcześniej nieosiągalnej synergii.

Dzięki swojej lokalności, klastry energetyczne mogą znacznie skuteczniej dopasować się do potrzeb zarówno lokalnych producentów jak i konsumentów energii. Tym samym dzięki temu narzędziu możliwe jest zbudowanie prawdziwie nowoczesnej energetyki rozproszonej.