Niemiecka transformacja energetyczna, umownie nazywana Energiewende, ma na celu zastąpienie energetyki jądrowej i źródeł kopalnych energią pochodzącą z odnawialnych źródeł energii (OZE). W konsekwencji niemiecka energetyka ma być bezpieczniejsza i przyjaźniejsza dla klimatu, ponieważ odnawialne źródła energii nie emitują dwutlenku węgla.
Dotychczasowe efekty niemieckiej Energiewende są dla klimatu, konsumentów prądu i gospodarki mało obiecujące. W 2018 roku w Niemczech zużyto równowartość 12.900 PJ energii pierwotnej. Wkład odnawialnych źródeł energii wyniósł zaledwie 14%. Najważniejszym źródłem energii w Niemczech jest ropa naftowa (34,1%). Na drugim miejscu jest gaz (23,55%), który stał się w ostatnich latach ważniejszy od węgla (21,6%).
Niemiecka ocena Energiewende koncentruje się głównie na znaczeniu OZE w produkcji energii elektrycznej (648,9 PJ). Tym samym niesie to za sobą wysokie ryzyko wypaczenia i manipulacji, ponieważ skupia się na bardzo wąskim, zaledwie 5-procentowym, wycinku krajowego zużycia energii.
W roku 2018 niemiecka energetyka wytworzyła 648,9 PJ energii elektrycznej. Wkład OZE wyniósł 228,7 PJ, co oznacza 35,2%. Wkład poszczególnych źródeł energii w całym zestawie OZE jest nierównomierny. Dominuje energia wiatrowa, z tego onshore (41%) a offshore (8%). Energia wiatrowa jest więc odpowiedzialna za prawie połowę energii elektrycznej pozyskiwanej z OZE w Niemczech. Biomasa i fotowoltaika mają wkład po 20%. Hydroelektrownie wytwarzają zaledwie 7% „czystego” prądu w Niemczech.
Niemiecka energetyka wydaje się całkiem pomijać możliwości energii wodnej. Jest to niezrozumiałe, tym bardziej że kraj ten ma dobre warunki do czerpania korzyści z naturalnego spadku wielkich rzek przecinających teren Niemiec. Dla porównania: hydroenergetyka we Francji odpowiada za produkcję 12,2% prądu. Oba kraje podpisały w 1969 roku umowę o wspólnej eksploatacji górnego Renu w celu produkcji energii elektrycznej. Mimo sprzyjających warunków znaczenie elektrowni wodnych jest w Niemczech niewspółmiernie mniejsze niż we Francji.
Na terenie Niemiec działa obecnie 7200 elektrowni wodnych. Ich łączna moc wynosi 5500 MW. Olbrzymia większość elektrowni (6900) nie przekracza mocy 1 MW. Zaledwie 21 elektrowni ma moc powyżej 5 MW. Ze względu na warunki naturalnie ponad 80% elektrowni leży na południu kraju.
Wśród 21 dużych hydroelektrowni występują elektrownie szczytowo-pompowe, takie jak np. Goldisthal, oraz elektrownie przepływowe jak w wypadku Rheinkraftwerk Iffezheim. Elektrownie przepływowe są bardziej wydajne i występują znacznie częściej od elektrowni szczytowo-pompowych. Elektrownia przepływowa w Iffezheim nad Renem jest jedną z największych w Europie. Roczna produkcja wynosi 870 milionow kWh, co jest równowartością zapotrzebowania 250 000 gospodarstw domowych. Zakład energetyczny powstał w 2013 roku. Iffezheim należy w połowie do francuskiego Électricité de France (EDF) i niemieckiego EnBW. Elektrownia szczytowo-pompowa w Goldinstahl należy natomiast do szwedzkiego koncernu Vattenfall, który jest także właścicielem kilku elektrowni wodnych położonych głównie we wschodnich Niemczech. W okresie Niemieckiej Republiki Demokratycznej przeważała tu technologia szczytowo-pompowa, podczas gdy w zachodniej części kraju prym wiodła technologia przepływowa, rozwijana we współpracy z Francją.
W ocenie niemieckich ekspertów i odpowiedzialnych za politykę energetyczna Niemiec polityków potencjał hydroenergii został w Niemczech wyczerpany w 80%. Nie przewiduje się w tym przypadku większych nakładów inwestycyjnych. Co oznacza, że budowa nowych elektrowni nie jest realna. Przewiduje się natomiast wzrost efektywności obecnych elektrowni w wymiarze do 10% produkcji.
Autorka: Aleksandra Fedorska, politolog i ekspert ds. polityki energetycznej. Obecnie pracuje jako publicystka i korespondentka dla niemiecko- i polskojęzycznych mediów.
